نماز مقبول آن است كه با خضوع و خشوع به‌جا آورده شود و آداب ظاهري و باطني درآن مراعات شود. اين نماز موجب تزكية نفس و پاكي روح وروان مي‌شود و تأثير تربيتي و اخلاقي فراواني دارد. از اين‌رو چنين نمازي را نماز اخلاقي نيز مي‌گويند؛ نمازي كه فرشتگان آن را با درخشندگي خاصي به پيشگاه خداوند متعال مي‌برند و پروردگار عالم اين نماز را مي‌پذيرد.

نماز صحيح، همان‌طور كه پيشتر توضيح داده شد، موجب رفع تكليف مي شود و به سبب آن انسان درجهان آخرت مورد بازخواست قرار نمي‌گيرد. چنين نمازي را نماز فقهي نيز مي‌گويند. نمازي كه فرشتگان آن را در حالي كه نورانيت و درخششي ندارد، به محضر ربوبي مي‌برند و مورد قبول خداوند قرار نمي‌گيرد. پيامبر اكرم(ص) فرمودند:

ان من الصلوه لما يقبل نصفها و ثلثها و ربعها و خمسها الي العشرون ان منها لما يلف كما يلف الثوب الخلق فيضرب لها وجه صاحبها و ان ما لك من صلوتك الا ما اقبلت عليهه بقلبك.[1]

بعضي از نمازها نيمي از آن پذيرفته مي‌شود، بعضي، يك سوم آن، برخي يك چهارم و يعضي يك پنجم تا آنجا كه برخي يك دهم آن قبول مي‌شود و بعضي از نمازها همچون جامة كهنه پيچيده و بر صورت صاحبش زده مي‌شود و نمازگزار بهره‌اي از نمازهايش نمي‌برد، مگر به اندازه‌اي كه در هنگام خواندن آنها به خداوند توجه داشته است.

نمازي كه با حضور قلب خوانده شود، ارزشمند و بسيار با اهميت است. ممكن است دربعضي از نمازها شخص نتواند خشوع در آن را مراعات كند. در چنين مواقعي نمازگزار با رعايت خضوع ظاهري و به‌جا آوردن مستحبات، نظير گفتن اذان و اقامه و خواندن ذكرهاي اضافه بر ذكر اصلي در ركوع و سجده‌ها كه در رساله‌هاي عمليه و كتب ادعيه آمده است، مي‌تواند قبولي نماز خود را فراهم آورد. نمازگزار مي‌‌‌‌تواند بعد از نماز با ذكر صلوات بر پيامبر اكرم(ص)و خواندن تعقيبات؛ يعني دعاهايي كه بعد از نمازهاي يوميه وارد شده است، بخشي از كاستيهاي نماز خود را جبران كند. آن‌گاه آن نماز را به خداوند متعال عرضه نمايد تا پروردگار با فضل و كرم خود آن را بپذيرد.

در ميان تعقيبات نماز،‌تسبيح حضرت زهرا(س) خيلي فضيلت دارد. امام صادق(ع) مي‌فرمايند: تسبيح جده‌ام حضرت زهرا(س)، بعد از نمازهاي روزانه، نزد من از هزار ركعت نماز در هر روز برتر و محبوب‌تر است. در مورد تعقيبات نماز، از آيت‌الله حصه‌اي(ره) يكي از علماي اصفهان تشبيه زيبايي نقل شده است. ايشان نماز را به بادباك كاغذي تشبيه مي‌كردند و مي‌گفتند: وقت بادبادك دنباله‌ نداشته باشد به آسمان نمي‌رود. نمازي هم‌كه تعقيب نداشته باشد به عالم ملكوت نمي‌رود.

پي نوشت ها:

[1]. سر الصلوه، ص50.